Veciz sözleriyle edebiyatımızda ayrı bir yeri bulunan Ziya Paşa‘nın toplumsal hafızaya kazınan muhteşem sözlerinin yer aldığı beyitlerinden bazıları.
– Nush ile uslanmayanı etmeli tekdir
Tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir
[ Nasihat ile akıllanmayanı uyarmalı , uyarı ile akıllanmayanın hakkı ise dayaktır. ]
– Âyinesi iştir kişinin lâfa bakılmaz
Şahsın görünür rütbe-i aklı eserinde
[ Bir kişinin aynası yaptığı iştir. Söylenen laflara bakılmaz. Çünkü insanın akıl seviyesi ortaya koyduğu eserinde görünür. ]
– Bî-baht olanın bağına bir katresi düşmez
Bârân yerine dürr ü güher yağsa semâdan
[ Semadan yağmur yerine ince ve mücevher yağsa bahtsız olanın bahçesine bir damlası düşmez. ]
– Âsûde olam dersen eğer gelme cihâna
Meydâna düşen kurtulamaz seng-i kazâdan
[ Eğer mutlu ve rahat olmak istersen bu dünyaya hiç gelme; çünkü şu hayat meydanına bir defa düşen kaza taşlarından -ızdırap verici dertlerden- kurtulamaz. ]
– Dehrin ne safâ var acaba sîm ü zerinde
İnsan bırakır hepsini hîn-i seferinde
[ Dünyanın altınında ve gümüşünde ne mutluluk olabilir ki? İnsanlar o kaçınılmaz son yolculuğa çıkarken zaten bunların hepsini geride bırakır.]
– Seyretti havâ üzre denir taht-ı Süleyman
Ol saltanatın yeller eser şimdi yerinde
[ Sultan Süleyman tahtını gökyüzüne sererek her yeri seyreden bir kudrete sahip olmasına rağmen bugün onun saltanatının yerinde yeller eser.]
– Bed-asla necâbet mi verir hiç üniforma
Zer-dûz palan vursan da eşek yine eşektir
[ Kötü karakterli insana hiç üniforma asillik verir mi ? Eşeğe altın semer vursan eşek yine esektir . ]