Kağan Memiş SARIÇOBAN
Ne Kelimesinin Türü / Görevi ?
Ösym’nin son yıllarda sık sık sorduğu “ne kelimesinin türü” nedir ? Biz buna Üç Yıldızlı General diyoruz. Üç yıldızlı generallerden ‘’NE’’ kelimesinin türü/görevi yıllardır ÖSYM tarafından sorulmaktadır.
Peki türü nedir? Sıfat, zarf, zamir, bağlaç …
Örnekler ile anlatmaya çalışalım:
- Cümledeki NE kelimesinin yerine ‘’ŞU,BU’’ kelimelerini getirerek bu kelimenin soru sıfatı olduğunu tespit edebiiriz.
-Ne gün gelir beklediğimiz haber?
Bu cümledeki NE kelimesinin yerine ŞU,BU diyerek okuyalım. ŞU gün, Bu gün … anlam sağlandı mı? Evet. O zaman soru sıfatıdır diyoruz.
- Ne kelimesinin bağlı olduğu kısma ŞUNU,BUNU getirip okuyabiliyorsak da soru zamiridir diyoruz.
- Bir insana sevgiden başka ne verebilirsin?
Ne kelimesinin yerine ŞUNU,BUNU getirerek okuyalım. ŞUNU, BUNU verebilirim/ verebilirsin…
Sorunun tamamına da ŞUNU,BUNU cevabı verilebilir. Bu gibi durumlarda da soru zamiri vardır diyoruz.
- Ne kelimesi NEDEN,NİÇİN anlamında kullanılıyorsa da zarf görevindedir. Ne kelimesinin yerine bu iki kelimeyi yazarak okuyabiliriz.
- Ne ağlarsın benim zülfü siyahım?
Bu örnekte de ne kelimesinin yerine NEDEN,NİÇİN kelimesini getirerek okuyabiliyoruz. NEDEN,NİÇİN ağlarsın…
- Ne dönüp duruyor havada kuşlar?
Bu cümlede de fiilimsinin anlamını belirten bir NE kelimesi. Yine NEDEN, NİÇİN getirerek okuyabiliriz.
NEDEN, NİÇİN dönüp…
NOT : NE kelimesi üstünlük belirteci olarak da kullanılabilir. Dikkat !!!
NE kelimesi yerine ÇOK,PEK gibi üstünlük , çokluk bildiren kelimeler getirilebiliyorsa da üstünlük belirtecidir diyebiliriz. Örneklerle açıklayalım.
- Ne güzel şeysin sen hep yaşın on dokuz.
Burada ne kelimesinin yerine PEK,ÇOK kelimelerini getirerek okuyalım
ÇOK,PEK güzel şeysin…
Buradaki kullanımı üstünlük zarfıdır. Güzel sıfatının anlamını çokluk yönünden belirtir.
Bir örnek daha.
NE çok sevmiştik birbirimizi.
Bu cümlede de NE kelimesi üstünlük zarfıdır. Sevmiştik fiilinin anlamını belirten çok miktar zarfının anlamını miktar yönünden belirten bir Ne kelimesi karşımıza çıkıyor burada da.
- NE…..NE şeklinde tekrarlı kullanımı ise her zaman bağlaçtır. Bağlama görevi ile kullanılır.
- NE candan Ne canandan geçiyor.
Burada da ne…ne bağlaç olarak kullanılmıştır dolaylı tümleçleri bağlama göreviyle kullanılmıştır.
2010 YGS:
Soruda altı çizili sözcükler türce aynıdır diyordu.
Gelirken NE getireceğini söylemedi.
Öğrendiğimizi uygulayalım mı? NE kelimesinin yerine ŞUNU,BUNU yazarak okuyalım. …ŞUNU,BUNU getireceğini söylemi.
O zaman soru zamiridir diyoruz.
Burada NE ailemden biri var ne de arkadaşlarımdan.
Bu cümlede de ne…ne şeklinde bir tekrarlı bağlaç kullanıldığını görüyoruz.
SON SÖZ:
- NE= ŞUNU, BUNU … SORU ZAMİRİ
- NE= ŞU, BU … SORU SIFATI
- NE= NEDEN, NİÇİN SORU ZARFI
- NE= PEK, ÇOK … ÜSTÜNLÜK ZARFI
- NE= NE…NE KULLANIMI TEKRARLI BİR BAĞLAÇ
Eğitim kategorisindeki diğer çalışmalara bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
