Şeyyad Hamza Kimdir ?
Şeyyad Hamza hakkındaki ilk bilgileri Fuat Köprülü açıklamıştır. Bundan önce Şeyyad Hamza’nın kim olduğu ile ilgili ayrıntılı bir çalışma maalesef bulunmamaktadır. Divan edebiyatı şairlerinden olan Şeyyad Hamza, Ahmet Fakih‘in izinden giderek dini – tasavvufi tarzda şiirler ortaya koymuştur.
Yusuf u Züleyha adlı mesnevisi ile ismini tarihe yazdıran Şeyyad Hamza, peygamber efendimiz için yazdığı “senin aşkın bütün derde devadır ya resulallah” dizelerinin yer aldığı şiiri ile oldukça sevilmiştir. Beş mesnevisinin olduğu bilinen Şeyyad Hamza bu nedenle hamse sahibi Divan şairlerindendir.
Şeyyad Hamza Kaçıncı Yüzyıl Şairidir ?
Şeyyad Hamza’nın kaçıncı yüzyıl sanatçısı olduğu tam olarak bilinmemekle birlikte Fuat Köprülü’nün araştırmaları ve Ahmet Fakih çizgisini sürdürmesi onun 13. yüzyılda yaşadığına en büyük delildir.
Fuat Köprülü yapmış olduğu araştırmalar sonucunda Bursalı Lami’i Çelebi’nin Letaif i Lami’i adlı eserinde Nasrettin Hoca ile Şeyyad Hamza’nın aynı yüzyılda yaşadığını belirtmesinden yola çıkarak bu kanıya varmıştır. Üstte de belirtildiği gibi Şeyyad Hamza’nın Ahmet Fakih çizgisinde eserler ortaya koyması da Ahmet Fakih’in de 13. yüzyılda yaşadığı varsayılarak Şeyyad Hamza’nın 13. yüzyılda yaşadığını doğrular niteliktedir.
Şeyyad Hamza Eserleri
- Destân-ı Yûsuf ( Yusuf u Züleyha Mesnevisi) : Şeyyad Hamza’nın beş mesnevisinden en meşhurudur. Eser 1529 beyttir.
- Dâsitân-ı Sultân Mahmûd : Gazneli Mahmut ile bir derviş arasında geçen madde ile mâna mukayesesi anlatılmaktadır. Eser 79 beyttir.
- Ahvâl-i Kıyâmet : Eserin iki farklı müellifi vardır. Bu kafa karışıklığına neden olsa da Şeyyad Hamza’nın Ahvâl-i Kıyâmet adlı eseri 289 beyttir. Şeyyad İsa adlı başka bir şair ise bunu değiştirerek aynı adla ortaya başka bir eser çıkarmıştır.
- Mi‘racnâme : 545 beytlik sade bir dille yazılmış didaktik mesnevisinin adıdır.
- Vefât-ı Hazret-i Muhammed aleyhi’s-selâm : 483 beytlik bir mesnevidir. Ancak eserin 356 beyti Şeyyad Hamza’ya aitken kalan 127 beyti müstensihe1 aittir.
Dipnotlar
1- Müstensih : Bir yapıtın el yazısı ile kopyasını hazırlayan kimseye verilen addır.
Kaynak
Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2010 yılında İstanbul’da basılan 39. cildinde, 104-105 numaralı sayfalarda yer almıştır.