Fuzuli Kimdir ?
Divan edebiyatı sanatçılarının en büyüklerinden biri olarak gösterilir. Tüm Divan şairleri gibi Fuzuli’nin de hayatı hakkında çok bilgi yoktur. Bunun nedeni sanatçıların kişiliklerini gizlemeleridir. Gerçek adlarını bile gizleyerek mahlas kullanan sanatçıları aynı mahlasla taklit eden birçok isim ortaya çıkmıştır. Bu da Divan edebiyatı sanatçılarını tespit etmeyi güçleştirir. (kaynak) – İslam Ansiklopedisi
Fuzuli’nin asıl adı Mehmed’dir. Babasının adı ise Süleyman’dır. Doğum yeri hakkındaki bilgiler çelişkilidir. Kimi kaynaklar Bağdat’ta kimisi Hille’de kimileri ise Kerbela’da doğduğunu iddia etmektedir. Sonuç olarak bu üç yerleşim yeri de Irak sınırları içerisinde yer almaktadır. Bu nedenle Fuzuli’nin doğum yeri olarak Irak söylenebilir.(kaynak) – İslam Ansiklopedisi
Fuzuli’nin doğum yeri gibi doğum tarihi hakkındaki bilgilerde çelişkilidir. Net bir tarih olmamakla birlikte 15. yüzyılın sonu 16. yüzyılın başında doğduğu tahmin edilmektedir. Kimi kaynaklar Fuzuli’nin Azeri Türk’ü kimi kaynaklar ise Tatar asıllı olduğunu iddia eder. Ancak Türklerin Bayat boyundan olduğu konusunda büyük bir çoğunluk hemfikirdir.(kaynak) – İslam Ansiklopedisi
Fuzuli Ne Demektir ?
Fuzuli devrinin çok iyi ve yetenekli bir şairi olduğu için çağdaşı isimler tarafından birçok kez ismi kullanılarak taklit edilmeye çalışılmıştır. Fuzuli ise bu durumun önüne geçebilmek için kimsenin kullanmayı tercih etmeyeceği bir mahlas arayışına girmiştir. Sonuç olarak da Fuzuli mahlasında karar kılmıştır. Çünkü Arapça kökenli olan Fuzuli kelimesi “gereksiz, yersiz, boş” manalarını taşımaktadır. Böyle bir mahlası ise birçok kesim hakaretvari olduğu için tercih etmemiş, böylece Fuzuli taklit edilmesinin önüne geçmeye çalışmıştır.
Kanuni Sultan Süleyman’ın Bağdat’ı fethini Osmanlı padişahlarının himayesine girebilmek için yazdığı kasidelerle övmüştür. Bunlardan en meşhuru “Geldi burc-ı evliyâya pâdişâh-ı nâmdâr” dizesiyle dile getirmiştir.
Fuzuli Kısaca Eserleri ve Edebi Kişiliği
Fuzuli, Divan edebiyatının en önemli kaidelerinden olan Aruz’u en başarılı kullanan isimlerden biridir. Hatta Divan sanatçıları arasında bu konuda büyük bir beceriye sahiptir. Aruz’un Divan edebiyatındaki yeri oldukça önemlidir. Bir şairin başarılı ya da başarısız olduğu şiirlerinde yer alan zihaf’a bakılarak yapılmıştır.
Aruz’u kullanmaktaki başarısı dışında Fuzuli söz (edebi) sanatlara da oldukça hakimdir. Edebi sanatlar ise Divan edebiyatının Aruz’la birlikte en önemli özelliğidir. Çünkü Divan edebiyatı anlamda kapalılığı arayan kısaca “sanat için sanat” anlayışının yer aldığı bir edebiyattır. Fuzuli’nin şiirleri bu bakımdan da oldukça başarılıdır.
Fuzuli’nin eserlerine bakıldığında – felsefe, tıp, din bilimleri – oldukça iyi bir eğitim aldığı görülmektedir. Zaten Divan edebiyatı sanatçıları da iyi bir eğitim almadan bu edebiyat içinde yer alamazlardı. Çünkü Divan edebiyatı herkesin anlamadığı Yüksek Zümre edebiyatıdır.
Fuzuli Eserleri
Türkçe Manzum Eserleri
- Fuzuli Divanı
- Beng ü Bade
- Leyla ve Mecnun
- Kırk Hadis
- Risale i Muammeyat
- Su Kasidesi
- Hz. Ali Divanı
Farsça Manzum Eserleri
- Enis’ül Kalp
- Heft Cam
- Shhat o Ma’ruz
- Resale e Muammeyat
Diğer Eserleri
- Hadikatü’s-Süeda, Mektubat, Rind ü Zahid, Risale i Muamma, Şikayetname