Mazmun Nedir ?
Mazmun, Tdk tarafından ;
(mazmu:nu), Arapça mażmūn 1. isim, eskimiş Anlam, kavram. 2. isim, eskimiş, edebiyat Divan edebiyatında bazı kavramları dolaylı anlatmak için kullanılan nükteli ve sanatlı söz.
şeklinde açıklanmıştır.
Genellikle edebi metinlerde kullanılan mazmunların asıl kullanım amacı bir kavramı daha etkili bir şekilde anlatmaktır.
Özellikle Divan edebiyatında ve Halk edebiyatında sık kullanılan mazmunlar kalıplaşmış ifadelerdir. Her şair tarafından aynı anlamda kullanılmıştır.
Avrupa’da ortaya çıkan sembolizm akımının bir bakıma klasik edebiyatımızdaki karşılığıdır.
Divan Edebiyatında Mazmunlar Ders Notları
Tîr (Ok) : Sevgilinin kaşları. Kaşlar hem şekil olarak oka benzetildiği gibi hem de aşığı bir ok gibi yaraladığı manasında kullanılmıştır.
Yay : Sevgilinin kirpikleri yine şeklen yaya benzetilmiştir. Yay okun atıldığı silahtır. tir ve yay birbirinden ayrılmayan bir mazmundur. Bu nedenle tenasüp sanatına yer verilir.
Mim (م) : Arap alfabesinde yer alan mim (م) harfi Divan edebiyatında sevgilinin dudağı için kullanılmıştır. Şekil olarak dudağa benzetilen mim, küçük ve kibar duruşu nedeniyle kullanılan bir mazmundur.
Zülf : Sevgilinin saçıdır. Hem Divan edebiyatında hem de Halk edebiyatında sık kullanılır. Ancak Divan edebiyatında zülf aşığın asılıp idam olduğu bir ip olarak sık kullanılır.
Divan edebiyatında özellikle kasidelerde peygamber efendimizden bahsetmek için ise gül mazmunu kullanılır.
Divan edebiyatında ay mazmunu ise sevgilinin yüzü için kullanılır.