Dilhan Eryurt Hayatı
Dilhan Eryurt, 29 Kasım 1926 yılında İzmir’de dünyaya gelmiştir. İlk öğrenimini Ankara’da tamamlayan Dilhan Eryurt, lise eğitimi sırasında Matematik’e karşı büyük bir ilgi duymuş ve Ankara Kız Lisesi’nden mezun olduktan sonra eğitimine İstanbul Üniversitesi Yüksek Matematik ve Astronomi bölümüne girdi. Üniversitedeki bu eğitimi sırasında Matematik merakı yerini yavaş yavaş Astronomi merakına dönüşmüştür.
İstanbul Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra Dilhan Eryurt, Ankara Üniversitesi’nde Astronomi Bölümü açmakla görevlendirilen Tevfik Oktay Kabakçıoğlu’nun yanında 2 yıl fahri asistanlık yaptı. Bir müddet Michigan Üniversitesi’nde Lisansüstü çalışmaları yapan Dilhan Eryurt 1953 yılında Ankara Üniversitesi Astrofizik Anabilim Dalında doktora ve doçentlik çalışmalarını tamamladı.
Nasa’da Görev Alan İlk Türk Kadın
Astronomi üzerine bu kadar ilgisi ve bilgisi olan Dilhan Eryurt, kısa sürede fark yaratmaya başladı. Kanada’da bir müddet burslu eğitim aldıktan sonra ilk kez ABD’de Indiana Üniversitesi’nde görev alma başarısı gösterdi. Sonrasında ise NASA’ya bağlı Goddard Uzay Araştırma Enstitüsü’nde görev aldı. Bu başarısıyla Dilhan Eryurt, NASA’da görev alan ilk Türk bilim insanı olma başarısını gösterdiği gibi bu kurumda çalışan tek kadın astronom olma başarısını gösterdi.
Dilhan Eryurt’un Goddard Enstitüsü’nde yaptığı çalışmalar, Güneş hakkında o zamana kadar yanlış bilinen bazı gerçekleri ortaya çıkardı. Güneş’in parlaklığının oluşumundan bu yana gittikçe artmadığını, geçmişte çok daha parlak ve sıcak olduğunu ortaya koydu. Çalışmaları o dönemde yeni başlayan uzay uçuşlarının gidişatını etkileyecek önemdeydi. Aya ilk iniş için yaptığı başarılı çalışmalar nedeniyle 1969’da Apollo Başarı Ödülü ile ödüllendirildi. Eryurt, Goddard Enstitüsü’nde iki yıllık çalışmasını tamamladıktan sonra kendisine yabancılara sıklıkla tanınmayan bir ayrıcalık gösterildi ve kıdemli araştırmacı olarak enstitüde çalışmaya devam etti. Enstitü, kendisini yıldızların oluşumu ve gelişimi üzerine araştırmaları için yeni bilgiler edinmek üzere California Üniversitesi’ne gönderdi.
1968’de Türkiye’ye gelerek ODTÜ’de bir yıl görev yapan Eryurt, bu sırada TÜBİTAK’ın desteğiyle I. Ulusal Astronomi Toplantısı’nı düzenledi.
1969-1973 arasında NASA’da bilimsel araştırmalarını sürdürdü. 1973 yılında ODTÜ Fizik Bölümü’ne dönerek astrofizik ana bilim dalını kurdu. 1977 yılında Tübitak Bilim Hizmet ve Teşvik Ödülü ile ödüllendirildi. 1988’de altı ay kadar fizik bölümünün başkanlığını yürüttükten sonra beş yıl süreyle Fen Edebiyat Fakültesi dekanlığı yaptı. 1993 yılında emekliye ayrıldı.
13 Eylül 2012’de geçirdiği bir kalp krizi sonucu Ankara’da hayatını kaybetmiştir.
Eski Erzurum milletvekillerinden Sabahattin Eryurt’un eşidir.
Dilhan Eryurt hayatını kısaca açıklamak gerekirse matematiğe ve astronomiye adayan Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın bilim insanlarından biri olma başarısını gösteren bir isim oldu. Dilhan Eryurt’un bu başarısını ise 20 Temmuz 2020 tarihinde unutmayan Google onun için özel bir Doodle hazırladı.
