Nazım Birimi Nedir ?

Nazım Birimi Nedir ?

Nazım birimi nedir ? Nazım birimi ne demek ? gibi sorular öğrenciler tarafından sık sorulan soruların başında gelir. Şiiri oluşturan mısraların(dizelerin) bir araya gelerek oluşturdukları gruplara nazım birimi denilir.

Nazım Birimi Ne Demek ?

Nazım, şiir demektir. Nazım birimi ise şiirin kaç dizenin bir araya gelerek oluşturduğu grubu ifade eder. Burada asıl dikkat edilmesi gereken şey Nazım Birimi ile Nazım Biçimi‘nin farklı şeyler olduğudur.

İki mısranın bir araya gelerek oluşturduğu nazım birimi beyt,

Dört mısranın bir araya gelerek oluşturduğu nazım birimine dörtlük (kıta),

Üç ya da daha fazla mısranın (3-5-6) bir araya gelerek oluşturduğu nazım birimine ise bent denir.

Nazım Birimi Örnekleri

Beyt

Dest-bûsi ârzusiyle ger ölsem dostlar
Kûze eylen toprağım sunun anınla yâre su

Bent

Artık ne gelen, ne beklenen var;
Tenhâ yolun ortasında rüzgâr
Teşrin yapraklarıyle oynar.

Dörtlük (Kıta)

Uzun ince bir yoldayım
Gidiyorum gündüz gece
Bilmiyorum ne haldeyim
Gidiyorum gündüz gece

Türk Edebiyatında Nazım Birimleri

1- İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı

İslamiyet öncesi Türk edebiyatında kullanılan nazım birimi dörtlük olmuştur. En çok kullanılan nazım biçimi olan koşuklar dörtlük nazım birimi ile oluşturulmuştur. Gerek İslamiyet öncesi Türk edebiyatında gerekse günümüz Halk edebiyatında nazım birimi olarak hep dörtlük kullanılmıştır. Bu nedenle Milli nazım birimi olarak adlandırılabilir.

2- İslami Dönem Türk Edebiyatı / Divan Edebiyatı

Divan edebiyatı nazım biriminin en zengin olduğu edebiyattır. Beyt, bent ve dörtlük nazım birimlerinden oluşan çeşitli nazım biçimleri vardır.

Divan Edebiyatı Nazım Birimine Göre Oluşan Nazım Biçimleri

Nazım Birimi ve Biçimi

Nazım birimi ve biçimi birbirine yakın ifadeler olmasına rağmen birbirinden tamamıyla farklı şeylerdir. Nazım birimi üstte de anlattığımız gibi şiirin mısralarının gruplar halinde bir araya gelmesiyken nazım biçimi kısaca şiirin konu , tema ve nazım birimi gibi unsurlarının bir araya gelerek şiire verdikleri addır.

Örneğin ; Gazel nazım biçimidir. Konusu aşk, ölüm, ayrılık gibi olaylardır.Ancak Gazelin nazım birimi beyttir. Aynı şekilde Koşma da nazım biçimidir. Koşmanın da konusu Gazel gibidir. Koşmanın nazım birimi ise dörtlüktür.

Not : Divan edebiyatı Nazım Biçimlerinden olan Kıt’a ile Dörtlük nazım biriminin diğer adlandırması olan Kıta birbirine karıştırılmamalıdır. Üstteki tabloda da görüldüğü gibi Kıt’a nazım biçiminin nazım birimi beyttir.

3- Batı Tesirindeki Türk Edebiyatı

Batı tesirindeki Türk edebiyatında bugüne kadar kullanılan beyt,dörtlük ve bent nazım birimleri bir arada kullanılarak çeşitlilik oluşturulurken Avrupa’dan alınan nazım biçimleri nedeniyle aynı şiirde hem bent hem de dörtlüklerin kullanıldığı da olmuştur. Örneğin Sone nazım biçiminde dörtlük ve bentler bir aradır. Sonraki dönemlerde ise Serbest Nazım benimsenmiştir. Serbet Nazım, aslında şiirde nazım biriminin olmamasıdır. Mısralar alt alta sıralanır.

Nazım Birimi Nasıl Bulunur ?

Nazım birimi nasıl bulunur sorusunun cevabı oldukça basittir. Yapmamız gereken tek şey şiiri oluşturan mısraların kaçarlı gruplar halinde bir arada olduklarına bakmaktır. Mısralar 2’şerli gruplar halinde ise beyt, 3 ya da 5’erli gruplar halinde ise bent, 4’erli gruplar halinde dörtlük nazım birimi vardır.

Not : Nazım birimleri sadece şiirde mısraların kaçarlı gruptan oluştuğunu ifade etmez. Aynı zamanda bize farklı şeyler hakkında ipucu da verir. Örneğin bir şiir beyt nazım biriminden oluşuyorsa muhtemelen aruz ölçüsü ile yazılmıştır. Aynı şekilde nazım birimi dörtlük olan bir şiir de muhtemelen hece ölçüsünü kullanmıştır.